Historia szkoły
I. Działalność Szkoły Podstawowej w Zachełmnej
SPECYFICZNE NAUCZANIE
Szkoła Podstawowa im. Juliusz Słowackiego w Zachełmnej jest najmniejszą szkoła gminy Budzów, liczy w granicach 70 - 60 uczniów. Nauczycieli zatrudnionych w pełnym lub niepełnym wymiarze , ok. 10. Wszyscy nauczyciele posiadają wykształcenie wyższe lub wyższe magisterskie i są zatrudnieni zgodnie z kwalifikacjami. Za zgodą władz oświatowych i samorządowych, ze względu na łączenie klas, zajęcia edukacyjne prowadzone są w czterech lub pięciu oddziałach . Zgodnie z założeniami misji i wizji szkoła wspomaga wszechstronny rozwój każdego ucznia i przygotowuje go do dalszej drogi życiowej, poprzez kultywowanie tradycji wplecionych w chrześcijańskie zasady życia.
Celem pracy edukacji szkoły jest:
● Wspomaganie procesu kształtowania się osobowości dojrzałej i odpowiedzialnej, otwartej na drugiego człowieka, potrafiącej samodzielnie podejmować decyzje;
● Wspomaganie działalności wychowawczej rodziców i opiekunów;
● Pielęgnowanie i promowanie tradycji regionalnej środowiska.
Działalność wychowawcza i dydaktyczna szkoły jest jednolitym i zintegrowanym procesem dydaktyczno – wychowawczym, realizowanym przez nauczycieli za pośrednictwem zajęć edukacyjnych prowadzonych w szkole, w tym również zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych.
Poprzez działalność dydaktyczno – wychowawczą szkoła dąży do ukształtowania absolwenta, który:
➢ korzysta ze źródeł informacji;
➢ uczy się samodzielnie;
➢ skutecznie porozumiewa się w różnych sytuacjach;
➢ prezentuje własny punkt widzenia i uwzględnia poglądy innych ludzi;
➢ poprawnie posługuje się językiem ojczystym i przynajmniej w zakresie podstawowym językiem obcym;
➢ planuje, organizuje i ocenia własna naukę;
➢ efektywnie współpracuje w zespole;
➢ działa w oparciu o obowiązujące normy;
➢ wykorzystuje w praktyce zdobytą wiedzę;
➢ jest przygotowany do dalszej edukacji zgodnie z podstawą programowego kształcenia ogólnego, indywidualnymi potrzebami oraz możliwościami.
W szkole w Zachełmnej funkcjonuje biblioteka publiczno – szkolna, wyposażona w czytelnię, która posiada bogaty księgozbiór służący zarówno całej społeczności jak i literaturę fachową przeznaczoną do przygotowania merytorycznego nauczycieli. Istnieje również dobre zaplecze techniczne: pomoce naukowe, środki audiowizualne, instrumenty muzyczne, kserokopiarki, komputery z dostępem do Internetu, Z przeznaczeniem do użytku uczniów na zajęciach edukacyjnych i pozalekcyjnych. Izba Regionalna stanowi skarbiec narzędzi i przedmiotów używanych w przeszłości a także rękodzieła ludowych twórców. Spółdzielnia Uczniowska „Grosik” wspomaga potrzeby finansowe uczniów i szkoły.. Realizowany jest również program działalności teatralnej, muzycznej, działa zespół regionalny „Zachełmnianie”, promujący tradycje wsi, wielokrotnie uczestniczący w konkursach, przeglądach i imprezach regionalnych w powiecie i województwie. Organizowane są wycieczki na Zielone Szkoły do nadmorskich ośrodków wypoczynkowych , a także 1 – dniowe i wielodniowe wycieczki krajoznawczo – turystyczne krajowe i zagraniczne (Słowacja, Budapeszt, ), rajdy piesze i rowerowe. Realizowany jest z dobrym skutkiem program edukacyjny „Jeden wspólny świat”, oparty o wartości ponadczasowe, mający na celu organizowanie akcji charytatywnych wspomagający dzieci z misji i domów dziecka, dzieci z naszego środowiska. Powyższe działania są możliwe dzięki pozytywnemu nastawieniu nauczycieli do zadań związanych z doskonaleniem zawodowym, zainteresowaniu i aktywnemu uczestnictwu uczniów w wykonywaniu wyznaczonych działań, przychylność rodziców, społeczeństwa i władz samorządowych .
SZKOŁA JAKO KOLEBKA KULTURY WSI
W związku z potrzebą uwrażliwienia uczniów na okazywanie niesienia pomocy potrzebującym i zainteresowanie społeczności prowadzoną przez szkołę działalnością, opracowany został program wychowawczy „Jeden wspólny świat”, mający na celu rozwijanie działalności charytatywnej, społecznej i kulturalnej. W ramach tej działalności organizowano od roku szkolnego 2000/2001 aukcje i kiermasze świąteczne : „Dzieciątku w darze”, „Wielkanocny Poranek”, a od roku 2005/06 organizowane są kiermasze z okazji Świąt Bożego Narodzenia.
Realizacja działalności charytatywnych wymagała zaangażowania nie tylko nauczycieli i uczniów, ale i rodziców. Przedsięwzięcia to realizowane są metodą projektu .Zorganizowanie aukcji i kiermaszy charytatywnych wymagało:
● zrealizowania treści programowych, których efektem był współudział w przygotowaniu eksponatów przeznaczonych do licytacji;
● opisanie i wyeksponowanie przedmiotów aukcyjnych wraz z podaniem wykonawcy lub ofiarodawcy eksponatu;
● przygotowanie sali przeznaczonej pod kiermasz lub aukcję oraz udekorowanie korytarza szkolnego, sali konsumpcyjnej ;
● przygotowanie przedstawienia rozpoczynającego dzień finalizacji zakupów;
● komputerowe opracowanie wraz z uczniami materiałów potrzebnych do dekoracji: sali aukcyjnej, korytarza szkolnego, klas.
Podejmowanie działań w związku z organizowaniem tego typu przedsięwzięć było szczegółowo analizowane i diagnozowane na Radach Pedagogicznych. Wymagało to opracowania szczegółowego planu działań, wraz ze wskazaniem celów i przewidywanych korzyści przedsięwzięcia. Działania te w związku z realizacją projektu edukacyjnego miały również na celu krzewienie regionalizmu wśród uczniów. Każda impreza spotykała się z dużym zainteresowaniem społeczności wiejskiej oraz władz gminy, powiatu, a nawet województwa.
Podejmowana praca mająca na celu rozwijanie działalności charytatywnej korzystnie wpłynęły na promocję szkoły w środowisku lokalnym, a zarazem przyczyniła się do rozwoju wychowawczo - dydaktycznego uczniów. Przedsięwzięcie to było i jest znaczące dla szkoły i środowiska lokalnego.
II. Zarys historyczny szkoły
SZKÓŁKA ZIMOWA
Od 1882r. w gminie Budzów istniała tzw. szkoła zimowa. Jej pierwszym nauczycielem był Tymiński – dezerter z Królestwa Polskiego. Był to człowiek wykształcony i inteligentny, jednak po krótkim czasie zmarł. Jego następcami byli: Mieczyński, organista Piotr Zborowski, oraz Wierzbicki- tak podaje Kronika. Nauka odbywała się w różnych domach od połowy października do końca marca. Dzieci uczęszczało niewiele. Uczący pobierał wynagrodzenie za naukę w naturze. Dopiero staraniem Księdza Franciszka Niemczewskiego – proboszcza w Budzowie, który bardzo dbał o oświatę w parafii, gmina swoim kosztem wystawiła osobny budynek, budynek którym regularnie odbywała się nauka w miesiącach zimowych., a liczba uczęszczających dzieci dochodziła do 30. Do 1907 uczył w niej gospodarz z Leśnicy – Wierzbicki za wynagrodzeniem 2 korony i miarki ziemniaków od jednego dziecka. Mieszkał w budynku szkolnym. Opału dostarczała gmina.
PIERWSZA SZKOŁA
Szkoła rządowa została zorganizowana w Zachełmnej w 1907r za inspektora Księcia Stanisława Karbowskiego. Naczelnikiem gminy był wówczas Franciszek Frosztęga, który „oświadczył się za szkołę i dokładał dość starań, gdyż organizacja szła oporem, ale w końcu gmina godziła się na szkołę”. Na odrestaurowanie budynku otrzymała 200 koron subwencji z Cesarsko – Królewskiej Rady Szkolnej Krajowej. Z końcem października wprowadził się pierwszy nauczyciel mianowany przez Cesarsko – Królewską Radę Szkolną Okręgową w Wadowicach – Franciszek Bronowski. „Pierwsze wpisy odbywały się bardzo dobrze, wszystkie dzieci w towarzystwie rodziców przeciągu trzech dni przybyły do zapisu. 28 października 1907 roku przewielebny ksiądz proboszcz w Budzowie Ludwik Choróbski odprawił Mszę Świętą. Początkowo szkoła była dwu stopniowa. W 1909 roku nauczyciel starał się wszystkimi możliwymi sposobami drugą siłę, aby nauka odbywała się prawidłowo.
Cesarsko – Królewska Rada Szkolna poleciła Radzie Szkolnej Miejscowej wynająć odpowiednią izbę, kupić potrzebne sprzęty. Jednak Rada Szkolna miejscowa odrzuciła większością głosów polecenia. W odpowiedzi Cesarsko – Królewska Rada Szkolna Krajowa zabroniła przyjmowania dzieci nowo wstępujących na pierwszy rok nauki rozporządzeniem z daty: Wadowice, dnia 6 maja 1909r. L 1962.
We wrześniu i październiku 1909r. toczyły się rozmowy na temat kupna gruntu pod nowa szkołę. Zdania były podzielone. Część radnych opowiadała się za kupnem niewielkiego i wilgotnego kawałka gruntu za 1000 koron od Franciszka Frosztęgi motywując, iż łączy się z planem, na którym stoi obecnie szkoła. Druga część radnych, na wniosek Józefa Lampart (juniora) pertraktowała z Antonim Lampartem. Ks. Proboszcz Józef Gros osobiście oglądał oba proponowane place i opowiedział się za kupnem parceli od Antoniego Lamparta, gdyż słusznie zauważył, że „jest to plac większy i tańszy, gdyż właściciel zgodził się go sprzedać za 900 koron, ale tylko dlatego, że pod budowę szkoły”. W końcu zgodzono się na kupno tego placu.
W marcu 1910r. przybyła komisja z Wadowic z Ks. Stanisławem Karbwskim Cesarsko – Królewskim inspektorem okręgowym na czele, aby zbadać dany plac pod budowę nowej szkoły. Plac został uznany za dobry. Tymczasowo wynajęto salę do nauki u P. Franciszka Wrzodka na roli Wrzodkówka za 100 koron rocznie.
1 października 1910 roku Kronikę szkolną opatruje swoim podpisem Ks. Karboński Cesarsko – Królewski inspektor szkolny okręgowy. Kronika odnotowuje pod datą 28 października 1910r. doszczętne spalenie się kościoła parafialnego w Budzowie. Odnotowuje również wydarzenia historyczne. Wybuch I wojny światowej.
Nauczyciel Bronowski został powołany do służby wojskowej w armii austriackiej. Na szkolnictwo i wychowanie wojna wniosła nadzwyczaj niekorzystny wpływ. Z braku opału prawie wszystkie szkoły w miesiącach zimowych były zamknięte. Nastała drożyzna artykułów codziennego użytku. „Nauczycielstwo ludowe marło z głodu, gdyż czynniki rządzące nie dopuściły do podwyższenia płac nauczycielskich wynoszących 100 koron miesięcznie, podczas gdy buty kosztowały 500 – 700 koron, 1 litr mleka 3 korony, a jajko 1 koronę”- pisze nauczyciel Tłuczek 1 kwietnia 1918r.
W 1926 r. wynajęto jedną salę w dawnym budynku Kółka Rolniczego 9 obecnie w tym miejscu znajduje się klomb koło szkoły i drogi głównej) „niezbyt odpowiednią z kratami w oknach, małą, ale blisko szkoły i nie posiadającą sąsiadów, którzy tylko naukę utrudniają. Klasa domagała się koniecznie nowych ławek. Mimo ciągłego zbijania ich gwoźdźmi, przybijania ich nawet do podłogi waliły się nieraz podczas nauki co dzieciom sprawiało radość, a nauczyciela denerwowało. Kupienie nowych ławek było marzeniem, bo pieniędzy nigdy nie było. Trzeba było poprawić dach, bo woda ciekła do mieszkania, pokryć cały budynek Kółka Rolniczego, starać się o opał. Ciężkie były czasy. Wartość pieniądza zmieniała się „co się miało dzisiaj, za miesiąc traciło zupełnie wartość. Każdy śmiertelnik obracał tysiącami i milionami, lecz był biedakiem”.
W 1925r. wymieniono ławki na nowe. Zakupiono dachówkę. W roku szkolnym 1930/31 pracę w szkole rozpoczęła P. Janina Brańkówna. W roku 1933/34 szkoła w Zachałmnej została przemianowana z dwuklasowej na jednoklasową z braku odpowiedniej izby lekcyjnej. Gospodarze z myślą o budowie szkoły opodatkowali się po 2 zł. od morgi. Na pierwsze prace byłoby 2 tys. zł. Inspektor szkolny zalecając budowę szkoły obiecał pomoc, ale Wydział Powiatowy w Wadowicach uchwały finansowej nie zatwierdził. Pani kierownik Janina Brańka nie zrezygnowała z próby budowy szkoły.
16 października 1935r. powołuje Komitet Budowy w składzie: Franciszek Burliga – przewodniczący, Wojciech Frosztęga – skarbnik, Adam Zborowski – sekretarz, Franciszek Krzysztoń, Franciszek Mirocha. Komisję rewizyjną tworzą: Stanisław Lampart – sołtys, Franciszek Lempart – podsołtys. Starania komitetu były jednak bezowocne.
NAUCZANIE W OKRESIE WOJNY I OKUPACJI
15 maja 1939r. rozpoczyna się komasacja gruntów, a później wybuch II wojna światowa. W pamięci mieszkańców pozostają tragiczne wydarzenia. 17 października 1944r. jeden z Niemców, który przyjechał na rewizję do wsi został zastrzelony. Zaalarmowani Niemcy w wielkiej liczbie wrócili na miejsce zajścia. Wrócili jednak do Budzowa. Dopiero na drugi dzień ok. godziny 10 – tej przed południe otoczyli cała Zachełmną. Przerażona ludność pouciekał do lasu. Rozwścieczeni Niemcy spalili 5 domów i 3 stodoły. Zabrali parunastu gospodarzy jako zakładników i cały czas poytu na terenie wsi trzymali pod groźbą użycia karabinów maszynowych. Po okropnych rewizjach i zabieraniu co się dało odjechali dopiero Kolo godziny 4 - tej popołudniu.
Wieś Zachełmna jako karna była pod ciągły nadzorem. Dalsze tragiczne wypadki rozegrały się we wsi 17 listopada 1944r. wcześnie rano Zachełmną otoczyli Niemcy. Ludność ratowała się ucieczką, gdzie kto mógł. Zastrzelili troje ludzi: dwu miejscowych – Ludwika Koźlika i Franciszka Koźlika. Dziewiętnastu gospodarzy i chłopów zabrali jako zakładników wywieźli o Krakowa na Montelupich.
Po długich staraniach (zachełmnianie zebrali pieniądze – kto ile mógł i znanym tylko sobie sposobem) wykupili więzionych. Po dwóch tygodniach zakładnicy wrócili do domu. Ale wieś żyła w ciągłym napięciu, spodziewając się w każdej chwili najazdu Niemców. Ale ci nie wrócili już więcej. 21 stycznia wojska radzieckie objęły nasz teren i wyzwolono nasza wieś. Zajęcia w szkole przerwano do 4 lutego 1945r.
BUDOWA SZKOŁY
Zachełmna, mała gromada w Gminie Budzów licząca 574 mieszkańców, posiadająca niską, małą, drewnianą szkółkę o jednej izbie szkolnej powzięła w dniu 8 października 1947 roku na zebraniu gromadzkim uchwałę budowy nowej szkoły. Miejscowa ludność oprócz placu pod budowę nie miała nic. Ludność miejscowa samorzutnie się opodatkowała 300 zł. od ha aby tylko zacząć budowę.
8 października 1947r. kierownik szkoły pani Janina Brańka zawiązała ponownie Komitet Budowy Szkoły w składzie: Jakub Lempart – przewodniczący, Józef Mlak – z – ca przewodniczącego, Stanisław Frosztęga – skarbnik, Wincenty Frocztęga, Stanisław Wrzodek, Franciszek Lampart – członkowie. Komisję Rewizyjną tworzyli: Maria Ogiela – nauczyciel, Stanisław Tondyra, Franciszek Krzysztoń. Wybrany Komitet Budowy zabrał się zaraz do pracy. Uchwalono zbiórkę pieniędzy . Do końca 1948 r. zebrano 107.455 zł. Z Urzędu Gminy z Budzowa otrzymano 49.133 zł. I zakupiono cement, deski, żelazo. Pracą szarwarkową wydobywano i zwożono kamień, a z Budzowa szuter i piasek. 18 października rozpoczęto budowę pod kierunkiem Pana Jana Stawowego z Łękawicy. Po położeniu 3 ścian zabrakło cementu. Nastały też silne mrozy. Pracę przerwano do wiosny.
Z nastaniem jej zamówiono i zwożono do stacji Stronie cement, szuter z Budzowa piasek z Zembrzyc ze Skawy (otrzymano go darmo dzięki staraniom Zarządu Wodnego w Wadowicach). Mimo bardzo ciężkich warunków, złej i zepsutej przez powodzie drogi, napiętych prac wiosennych zwieziono wszystek materiał potrzebny do ukończenia fundamentów. Niestety Urząd Planowania w Wadowicach wstrzymał prace. W uzasadnieniu podał, iż wykonawcą mogło być tylko przedsiębiorstwo spółdzielcze, a nie prywatne. W oczekiwaniu przeszły miesiące letnie. We wrześniu 1949r. podjęto prace nad ukończeniem fundamentów. We wrześniu i październiku przychodziły do Stronia wagony z towarem: zamówionych 65000 sztuk cegły. Mimo bardzo pilnych prac jesiennych wyznaczeni gospodarze, przerwawszy swe prace w polu, jechali chętnie po cegłę, by w parę godzin rozładować wagon i odwieźć materiał na wyznaczone miejsca w Stroniu. Były przypadki, kiedy wagony przychodziły pod wieczór. Gospodarze wracali dopiero w nocy do wsi. P odebraniu wszystkiej cegły, zwożono ją potem po bagnistej, częściowo wydylowanej drodze do Zachełmnej. W październiku położono płytę na ¾ budynku, gdyż zabrakło żelaza. Ale prace trwałyaż do mrozów. Wiosną 1950r. w ramach centralnych dostaw Ministerstwa Oświaty szkoła otrzymała z kredytów skarbowych przydział mebli na kwotę 360.000 zł., które miały przychodzić partiami z różnych firm. Miała otrzymać: 20 ławek, 15 stolików, 30 krzeseł, 1 stół, 2 krzesła, 2 tablice, 2 szfy na pomoce naukowe, 1 gablotę świetlicową i tablice ogłoszeń. Zaś pomcy naukowych i książek za 305.000 zł.
Wiosną 1951r. wykończono 3 sale, kancelarię, korytarz, bez malowania. Za zgodą Kierownika Wydziału Oświaty Ob. Koczura Antoniego nowy rok szkolny postanowiono rozpocząć już w nowej szkole.
Dnia 19 sierpnia 1951 roku pod protektoratem Przewodniczącego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Ob. Karola Roszkowicza , w obecności przedstawiciela Wydziału Oświaty., przedstawicieli partii politycznych i organizacji społecznych i udziale licznie zebranej ludności miejscowej i okolicznej nastąpiło uroczyste otwarcie nowej szkoły.
Z ważniejszych wydarzeń należy wspomnieć datę 24 października 1963r. o godzinie 15 podłączono do wsi prąd.
III. Szczególne wydarzenia w dziejach istnienia szkoły
LATA SIEDEMDZIESIĄTE I OSIEMDZIESIĄTE LIKWIDACJA ODDZIAŁÓW, WALKA O SZKOŁĘ
W kwietniu 1975r. władze partyjne podjęły decyzje o obniżeniu stopnia organizacyjnego szkoły w Zachełmnej z ośmioklasowej do trzyklasowej filii Szkoły Podstawowej w Baczynie. Dojazd dzieci był trudny zwłaszcza zimą. Autobus przyjeżdżał pod Kołodziejówką niepunktualnie. Oczekiwanie przeciągało się do godziny. Dzieci nie mogąc się doczekać, wracały do dawnego budynku by się ogrzać. Tan stan trwał do 1980 r. 8 listopada 1980r. rodzice zorganizowali tajne zebranie w szkole. Napisali petycję do Kuratorium Oświaty i Wychowania w Bielsku – Białej o przywrócenie ośmioklasowego oddziału szkoły. Z tym pismem w dniu 10 listopada wyjechali do Bielska – Białej: Anna Mirocha, Józef Goryl, Edward Wrzodek uzyskując zgodę.
Druga delegacja w składzie Edward Wrzodek, Józef Goryl i Władysław Wrzodek Stanisława Żmuda, Helena Frosztęga w dniu 11 listopada udali się do Gminnego Dyrektora Szkół z odpisem pisma do Kuratorium i podpisami rodziców. Ten złożył podobną jak Kuratorium obietnicę. Dzieci tymczasem nie uczęszczały do szkoły w Baczynie, były dozorowane przez 8 – 10 rodziców. Sprawa nierozwiązana trafiła do Naczelnika Urzędu Gminy.
Tym razem delegacja rodziców zagroziła, że Zachełmnianie nie będą oddawać mleka ani bydła, jeżeli sprawa szkoły nie zostanie rozwiązana do 15 listopada. 13 listopada 1980r. podjęto decyzję: Uczniowie klas do V włącznie w drugim semestrze będą pobierać naukę w szkole w Zachełmnej. Zaś uczniowie do klas VIII włącznie w nowym roku szkolnym 1980/81.
LATA DZIEWIĘĆDZIESIĄTE – MODERNIZACJA SZKOŁY
Do 31 sierpnia funkcję dyrektora pełniła P. mgr Aniela Kochaniewicz, która do tego czasu przeprowadziła: Remont instalacji elektrycznej w szkole, wymianę stolarki drzwiowej, naprawę stolarki okiennej, wyścielenie podłóg gumolitem, odnowienie elewacji budynku, malowanie wnętrza szkoły.
Od września 1994 roku funkcję dyrektora przejęła P. mgr Józefa Matuszyk, z której inicjatywy przeprowadzono kapitalny remont sanitariatów szkolnych: Wymurowano kabiny, otynkowano je i wyłożono płytkami ceramicznymi, podłoga i ściany również zostały wypłytkowane, zamontowano nowe muszle ustępowe, spłuczki, uchwyty i umywalki. 5 września rozpoczęto prace związane z wykonaniem placu pod skład opału. Materiały pod budowę zapewnił wójt, do wykonania zadeklarowali się rodzice. W 1994r. wykupiono grunt pod budowę boiska szkolnego, którego budowę ukończono w 1997r. dzięki przychylności mieszkańców Zachełmnej ogrodzono i urządzono posesję szkoły. Koniecznością było zakupienie kosiarki elektrycznej, ponieważ wiązało się to z pielęgnacją zagospodarowanego terenu.
Fundamenty szkoły zostały wyłożone płytkami elewacyjnymi, pomalowano również zewnętrzne ściany budynku. Dokończono budowę placu zabaw dla dzieci i zmodernizowano oddział przedszkolny. Stołówka została zaopatrzona w nowy komplet krzeseł i stolików. Zaplecze kuchenne zostało odnowione i w całości wyłożone płytkami ceramicznymi.
OBCHODY 90 – LECIA ISTNIENIA SZKOŁY
31 maja 1998 roku odbyły się obchody 90 – lecia istnienia szkoły. Nauczyciele z uczniami przemaszerowali od szkoły ku kaplicy wiejskiej. Kolumnę prowadziła orkiestra strażacka z Budzowa, za nią maszerowała orkiestra strażacka z Bieńkówki. Następnie Poczty Sztandarowe jednostek straży z Budzowa, Baczyna, Jachówki, Bieńkówki i Zachełmnej, za uczniami Druhowie OSP. Droga wojewódzka przez wieś na czas uroczystości była zamknięta.
Koło kapliczki zgromadzili się licznie zaproszeni goście m.in. Kurator Oświaty w Bielsku – Białej P. mgr Andrzej Sasuła, Wójt Gminy Budzów P. mgr inż. Jan Najdek, mieszkańcy Zachełmnej oraz okolicznych wsi. W kapliczce odbyła się Msza Św. odprawiona przez księdza proboszcza Stanisława Wolnego. Po zakończonych uroczystościach modlitewnych wszyscy zaproszeni goście przemieścili się na boisko szkolne. Dyrektor szkoły mgr Józefa Matuszyk przybliżyła zebranym krótką historię szkoły oraz podsumowała długoletnią działalność i zaangażowanie wszystkich pedagogów i pracowników szkoły w kształceniu i wychowaniu wielu pokoleń dzieci i młodzieży. Po wygłoszonym przemówieniu głos zabrał Kurator Oświaty oraz władze Gminy Budzów. Uroczystość tą uświetniła przygotowana przez uczniów szkoły część artystyczna pod kierunkiem P. mgr Krystyny Stypuła, przedstawiająca życie i twórczość Juliusza Słowackiego – patrona szkoły. Następnie koncertowały orkiestry dęte z Budzowa i Bieńkowki. Ogromnym zainteresowaniem zarówno zaproszonych gości jak i mieszkańców wsi cieszyła się wystawa „Ze skarbnicy wiejskiej”, której eksponatami były dawniej używane przedmioty, narzędzia, jak również części garderoby i umeblowania, pochodzące od mieszkańców wsi. Uroczystość zarówno władzom, jak i przybyłym gościom bardzo się podobała, byli pełni uznania tak przygotowanego jubileuszu.
OBCHODY 100– LECIA ISTNIENIA SZKOŁY
Obchody 100-lecia szkoły miały miejsce w roku szkolnym 2007/2008 , w dniu 17 maja 2008. Obchody rozpoczęły się od uroczystej Mszy Św. odprawianej przed szkołą, na którą przybyli zaproszeni goście, absolwenci i licznie zgromadzeni mieszkańcy wsi. Mszę odprawiał Proboszcz Parafii Budzów ks.kan. Stanisław Kolarski, a celebrował absolwent naszej szkoły ks. Ryszard Chwała. Po mszy św. Odbyła sie części oficjalna – ceremoniał podniesienia flagi państwowej na maszt przez poczet flagowy- składający się z uczniów szkoły. Ceremonią kierował Prezes OSP Zachełmna P. Grzegorz Lenik. Przy akompaniamencie orkiestry dętej z Bieńkówki uczestnicy uroczystości odśpiewali hymn państwowy.
W dalszej części dyrektor szkoły P. mgr Krystyna Stypuła serdecznie powitała przybyłych gości:Wójta Gminy Budzów mgr. inż. Jana Najdek, starszego wizytatora Kuratorium Oswiaty w Zachełmnej P.mgr Elżbietę Kowalczyk, Przewodnicząca Rady Gminy P. mgr Krystyna Szczepaniak Proboszcza Parafii Budzów Ks. Kanonika Stanisława Kolarskieg Dyrektorów szkół i przedszkoli gminy Budzów. wcześniejszym dyrektorom Szkoły Podstawowej w Zachełmnej : P. Dyrektor mgr Anieli Tondyra oraz P. Dyrektor mgr Anieli Kochaniewicz, P Dyrektor mgr Józefę Matuszyk, pracowników Urzędu Gminy w Budzowie:,Sekretarza Panią Janinę Pieronkiewi, Kierownika Biura Obsługi Szkół p. Edwardę Jurek , Dyrektora Bibliotek i Ośrodka Animacji i Kultury Gminy Budzów P. mgr Danutę Kawa, Przewodniczącą Komisji ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych P. Mgr Magdalenę Żmudka, Radnych Gminy Budzów , Prezesa OSP w Zachełmnej P. Grzegorza Lenika oraz Naczelnika OSP w Zachełmnej P. Tadeusza Goryla, Sołtysa wsi Zachełmna Pana Marka Grabowskiego, nauczycieli pracujących wcześniej i obecnie w naszej szkole. Jest mi niezmiernie miło, że są wśród nas obecni nauczyciele emerytowani P. mgr Sylwia Chwała, Prezesa ZNP oddziału w Budzowie P. inż. Wacława Kanię.orkiestrę dętą z Bieńkówki Koło gospodyń wiejskich z Bienkówki , Radę Rodziców , uczniów , absolwentów a szczególnie dostojnego absolwenta ks. Ryszarda Chwała, prasę lokalną, a także mieszkańców wsi Zachełmna. W dalszej części dyrektor szkoły przybliżyła zebranym historię naszej szkoły, po czym głos zabrał Wójt Gminy Budzów oraz wizytator Kuratorium Oświaty w Krakowie P. mgr Eelżbieta Kowalczyk.. Następnie odbyła się część artystyczna przygotowana przez P. mgr Józefę Matuszyk – nauczyciela i wieloletniego dyrektora naszej szkoły. Dzieci recytowały wiersze patrona szkoły Juliusza Słowackiego na tle scenografii XIX- wiecznego salonu, z udziałem matki i sióstr poety. W piękny i ciekawy sposób przedstawiły losy szkoły i nauczycieli, uczących za pomocną pieśni ludowych, a także rapowania. Część artystyczna zakończyła pieśń do wiersza Juliusza Słowackiego „Bogurodzica”, która od pierwszego wspólnego wykonania uczniów i nauczycieli stała się hymnem szkoły. Uroczystość uświetlała orkiestra dęta z Bieńkówki oraz obecność strażaków OSP Zachełmna, jak również zaprzyjaźnionego z nasza szkoła Koła Gospodyń Wiejskich z Bieńkówki. Po występach wszyscy goście i uczestnicy udali sie na poczęstunek przygotowany przez Radę Rodziców., w trakcie którego występ dały gospodynie KGW Bieńkówka. Z zachwytem podziwiano i kosztowano deser – tort w kształcie księgi, elementarza i ołówka wykonany i ofiarowany przez emerytowana kucharkę szkoły P. Marię Zyglińską. Dużą atrakcja dla dzieci w trakcie imprezy były konkursy, zabawy na zamku dmuchanym „Dmucholand”. Zainteresowaniem cieszyły się również wystawy zorganizowane w szkole:„Z wiejskiej skarbnicy”,”Nauczyciele i Absolwenci Szkoły”, „Moja szkoła”- prace plastyczne i literackie uczniów. Obchody jubileuszu 100-lecia szkoły cieszyły się uznaniem absolwentów, władz i zebranych gości, co odzwierciedlone zostało w „Złotej księdze pamiątkowej”.
NA PRZEŁOMIE EPOK
Szkoła Podstawowa w Zachełmnej to szkoła, do której się wraca. W niektórych przypadkach uczęszczanie do naszej szkoły staje się rodzinną tradycją. Nasi absolwenci, po ukończeniu studiów, nierzadko przekraczają mury szkoły już jako nauczyciele. Rzeczywistość "Słowackiego" - to z pewnością rzeczywistość dynamiczna – szkoła zmienia się tak, jak zmieniają się związani z nią ludzie. Zmienia się - bo zmieniają się warunki społeczne czy polityczne, w których szkoła funkcjonuje. Zmienia się - ale pomimo tego zachowuje własny, niepowtarzalny charakter. Tworzy go stuletnia tradycja szkoły, która umożliwia czerpanie z bogatego dziedzictwa kulturowego regionu. Silny związek z historią nie pozwala na hołdowanie tak modnej obecnie "dyktaturze teraźniejszości". Rozpoczynając kolejne 100-lecie działalności naszej szkoły warto pamiętać o najważniejszych wydarzeniach z jej przeszłości.
W monografii szkoły uwzględniono czynniki decydujące o rozwoju szkolnictwa na wsi. Praca ta umożliwia wyciągnięcie wniosków i doprowadza do porównania szkolnictwa dawniej i dziś. Badanie rysu historycznego oświaty na wsi nasunęło pewne refleksje i pozwoliło wyciągnąć następujące wnioski:
➢ początki szkolnictwa były związane z dużymi trudnościami materialnymi i lokalowymi, podobnie jak w większości wsi polskich.
➢ po II wojnie światowej dzięki ofiarności kierownictwa szkoły i społeczeństwa szkoła została odbudowana i mogła kształcić nowe rzesze młodzieży.
Pragnęlibyśmy, aby ta monografia, sporządzona głównie na podstawie istniejących kronik szkolnych, przyczyniła się do utrwalenia pamięci o dziejach szkoły w Zachełmnej i o ludziach, którzy przysłużyli się do rozwoju szkolnictwa na wsi.
OPRACOWAŁY: KRYSTYNA STYPUŁA, JUSTYNA FURMAŃSKA